Heb je last van angst?
Je gaat in dit artikel ontdekken dat er dingen zijn die je (meestal per ongeluk) doet, die de angst vergroten in plaats van hem te verkleinen. Dat veranderen we best.
Wanneer je angst voelt, wordt je lichaam heel alert. Het denkt dat je mogelijk in gevaar bent op dat moment en wil je opnieuw in veiligheid brengen. Dat brengt natuurlijk de minder aangename symptomen van angst met zich mee (denk aan je hartslag die omhoog gaat, mogelijk een gevoel van warmte of adrenaline doorheen je lichaam, duizelingen, sneller ademhalen enzovoort). Als je op dat moment gewoon rustig je leven aan het leven bent, dan houdt het geen steek dat je dit allemaal voelt. Dat is het moment waarop de “angst voor de angst” ontstaat.
Angst voor de angst
Omdat jezelf angstig voelen heel onaangenaam is, wil je dat gevoel mogelijk vermijden, zodat je je weer rustig, normaal en gelukkig kan voelen, zoals voorheen toen de angst nog niet zo dominant aanwezig was. Daardoor ontstaat angst voor de angst zelf. Ik (Geert) vond het vroeger zelf zo een onaangenaam gevoel dat ik alles deed wat ik kon om het vooral niet opnieuw te voelen.
Dan begint het natuurlijk een probleem te worden. Zoals je in m’n videoverhaal kan zien was het vooral door de angst voor de angst zelf dat ik mijn eigen “gevangenis” gecreëerd had aangezien ik steeds meer begon te vermijden. Heel m’n leven begon in het teken van angst te staan. Dat vuurt alles nog meer aan natuurlijk. Dat is het punt waarop het een gegeneraliseerde angststoornis kan worden.
Hoe meer je je verzet, des te meer je de angst voedt!
Als je dit wil aanpakken, dan moeten we dus eerst gaan kijken naar wat angst is en waarvoor het dient.
Wat is angst? Waarvoor dient het?
Angst is een doodnormale (maar hoogst onaangename) emotie. Het is een energiegolf, een reactie van ons lichaam. Zoals je me in de video kan zien uitleggen wil je lichaam logischerwijs zo lang mogelijk leven. Het wil leuke momenten meemaken, zonsondergangen zien, op vakantie gaan, het wil “leven”. Om daarin succesvol te zijn moet het kunnen overleven. Dat betekent met andere woorden: niet dood gaan door een onopgemerkte hongerige sabeltandtijger, een vulkaanuitbarsting, door de groep verstoten worden en niet meer welkom zijn in het dorp…
Correct. Ons lichaam is op dat vlak in de prehistorie blijven steken. Zoals Professor Harari in zijn wereldwijde bestseller “Sapiens: A Brief History of Humankind” aangeeft, zijn wij nét dezelfde mensen als diegenen die hier 10.000 jaar geleden leefden. Op de mobiele telefoons en technologie na zien we er identiek hetzelfde uit, denken we identiek hetzelfde enzovoort.
Angst is dus een héél belangrijke emotie voor je lichaam, omdat het er probeert voor te zorgen dat je zo lang mogelijk in leven blijft. Dat is héél handig wanneer je ooit oog in oog met een tijger staat, maar minder leuk wanneer je gewoon een rustig, gezellig en leuk leven probeert op te bouwen.
De radar die je beschermt en het “wat als?” denken
Bekijk angst dus als een soort van radar die je probeert te beschermen tegen alle mogelijke gevaren, zodat je zolang mogelijk kan overleven. Om dat te doen moet het alle gevaren aan jou duidelijk maken. Daar komt het “wat als?” denken vandaan. “Hey wat als dit foutloopt?”, “oei, wat als dat iets erg is?”, “oh neen, als dit gebeurt, dan ga je dat… allemaal verliezen”…
Die gedachten komen rechtstreeks uit de angst radar voort en dat ding probeert je gewoon te beschermen. Maar, en dit is belangrijk, als jij daar dan in meegaat en bang begint te worden (de angst voor de angst dus), dan schakel je dit systeem een versnelling hoger.
Je lichaam vergist zich
Op het miment dat je de onrust en de spanning begint te voelen is je lichaam er vast van overtuigd dat jouw leven in gevaar is, in onmiddellijk gevaar. Alsof er een sabeltandtijger voor jou staat. Ook al zat jij gewoon in met dat trouwfeest waar je een speech moet geven, die lange autorit of vlucht, een bepaald symptoom dat je voelt en waar je je zorgen over maakt enzovoort.
Je lichaam kan geen onderscheid maken tussen een écht levensgevaar zoals die tijger, of iets anders waar jij kiest om stevig mee in te zitten.
Toen ik hier zelf veel last van had, dan was er elke week wel iets waar ik me op vastpinde, waar ik mee inzat, wat ik wou oplossen of waarvoor ik geruststelling zocht enzovoort. Het probleem is dat je het dan enkel erger aan het maken bent. Het goede nieuws is dat je dat ook kan omdraaien natuurlijk.
Extra gevoelig worden > nog meer angst
Hoe meer je last hebt van spanning en ongerustheid, hoe gevoeliger je hele lichaam wordt inderdaad. Dat is omdat je blijkbaar continu omsingeld bent door tijgers en andere gevaren.
Dat is de fout die ik zelf ook steeds maakte vroeger. Zoals ik in de video hierboven aangeef zat ik steeds angst toe te voegen waardoor mijn lichaam en geest nog meer in de verdediging gingen. Dan kan het een gegeneraliseerde angststoornis worden.
Hoe gevoeliger je wordt, hoe meer je last kan krijgen van de symptomen die bij angst horen.
Symptomen die bij angst en paniek horen
Je kan eigenlijk een hele resem symptomen voelen. Er zijn lichamelijke en mentale symptomen.
De meest voorkomende lichamelijke zijn:
- Hartkloppingen
- Plotse benauwdheid
- Zenuwachtigheid
- Zweten
- Spijsverteringsproblemen
- Misselijk worden
- Darm- of blaasproblemen
- Duizelingen
- Licht gevoel in het hoofd
- Rood worden
- Sneller ademhalen
- Concentratieproblemen (derealisatie)
- Het rollercoaster adrenaline gevoel in je lichaam
- Moe zijn (achteraf)
Dit zijn de meest voorkomende symptomen, de lijst van mogelijkheden is natuurlijk nog veel langer dan dit.
De meest voorkomende mentale symptomen zijn:
- Overactieve geest
- Heel veel “wat als?” gedachten
- Als somber en negatief bekijken, geen “fun” meer hebben
- Niet kunnen slapen of steeds wakker worden
- Aan niets anders meer kunnen denken
- Niet meer voluit genieten van het leven
- Een negatief zelfbeeld krijgen
- Een verlies van zelfvertrouwen
- Zaken, omgevingen, mensen, gebeurtenissen beginnen vermijden
Ook hier is de lijst natuurlijk langer dan dit, maar dit zijn de meest voorkomende symptomen bij angst en paniekaanvallen.
Hebben veel mensen last van angst?
Er zijn geen accurate, exacte cijfers bekend omdat veel mensen dit voor zichzelf houden. In Amerika heeft volgens de “Angst en Depressie Associatie” zo’n 18% van de bevolking er last van. Bij ons zijn er niet veel cijfers. In 2004 is er wel een belangrijke Europese studie geweest die in het algemeen mentale uitdagingen bestudeerde in verscheidenen Europese landen, waaronder Nederland en België.
Opvallend was dat, volgens die studie, meer mensen last hebben van een angststoornis dan er mensen zijn met een depressie. Dat zegt al heel wat. Volgens de studie zouden vrouwen er meer last van hebben dan mannen.
Als ik dat laatste vergelijk met m’n eigen klantenbestand van mensen die ik sinds 2005 geholpen heb, dan is de verdeling tussen mannen en vrouwen bij mij gelijk. Dat zie ik ook in de site statistieken (gewoon de mensen die de site bezoeken) van de afgelopen jaren.
Bekende mensen met angst
Wat ook interessant is, is dat veel mensen hun angstgevoel gewoon verbergen. Er kunnen in je onmiddelijke omgeving mensen last hebben van paniekaanvallen, gegeneraliseerde angst enzovoort, zonder dat jij het gaat weten. Ze verbergen het goed.
Bekende sterren die er zelf al publiekelijk voor uitkwamen dat ze last hebben van angst zijn onder andere Oprah Winfrey, Kourtney en Kim Kardashian, Kristen Stewart, Adele, Emma Stone, Demi Lovato en meer. Laat je hier weer niet vangen door het ontbreken van mannen in deze lijst. Vele mannen durven er gewoon niet openlijk voor uitkomen.
Ik kan uit respect geen namen noemen, maar er zijn heel wat bekende mensen die m’n audio programma tegen angst gevolgd hebben. Denk hier aan acteurs en actrices, sportmannen en vrouwen en mensen uit de muziekwereld. Eén van die muzieksterren stuurde me bij haar eerste contact een filmpje door van een groot optreden dat ze gaf. Ze vertelde me: “op minuut 6 en 13 seconden in dat filmpje begint m’n paniekaanval”. Dat was aan de beelden niet te zien natuurlijk, en toch weet ik uit ervaring heel goed wat ze dan aan het meemaken was.
Het doet me ook denken aan de CEO van een internationaal zeer bekend bedrijf die al jaren last had van een angststoornis en toch grote professionele successen boekte.
Als ik puur naar mijn eigen ervaring kijk, dan zijn er veel mensen die hier last van hebben en je ziet het zeker niet altijd aan de buitenzijde. Meer nog, “iedereen kent me als een sterke vrouw/man” hoor ik regelmatig van de mensen die me contacteren.
Hoe angst voorkomen?
Dit is een veelgestelde vraag, maar er zit weer een belangrijk inzicht achter verborgen. Als je angst wil voorkomen, dan wil je het dus vooral niet voelen. Je verzet je met andere woorden. Onthoud dat je daardoor de emotie aanvuurt!
Hoe meer je je verzet tegen een emotie, hoe meer macht je ze geeft!
Wat je tegen jezelf zegt is heel belangrijk
Je zal het me bijna in elke video op de website horen zeggen, let goed op hoe je tegen jezelf praat.
Je bent meestal, per ongeluk, de spanning aan het aanvuren. Als je gedachten toelaat als “oh neen, wat is er aan de hand”, “ik wil dat dit stopt, ik wil me normaal en rustig voelen!”, “waarom kan ik niet zoals andere mensen gewoon gelukkig zijn?”,”is er iets erg aan de hand?” enzovoort, dan giet je olie op het vuur. Zoals je in m’n volledige videoverhaal kan zien was ik hier zelf héél goed in vroeger. In plaats van mezelf te bedaren, zat ik doodleuk paniek toe te voegen.
Vandaar dat de mensen die het audio programma volgen vanaf de eerste sessie een speciaal stappenplan krijgen dat haarfijn uitlegt hoe je dan met die emoties en gevoelens kan omgaan en wat je best wel en niet zegt.
Wat je ook doet, probeer wat ik hier beschrijf gewoon te beseffen op dat moment. Zeg tegen jezelf: “okay, als ik nu doe wat ik normaal gezien doe, dan voeg ik nog meer spanning toe. M’n lichaam gaat nog meer bang worden dan en nog meer beren (of tijgers) zien. Dat is niet nodig”. Zo gaat je lichaam stilaan beginnen doorhebben dat er niets te vrezen is, ook al denk jij zelf mogelijk nog van wel op dat moment.
Doe dit vooral niet!
Ik heb al aangehaald dat je meestal per ongeluk de spanning vergroot. Hoe dat komt en wat je er best aan doet heeft met de benauwdheid te maken.
Waar komt die benauwdheid vandaan?
Je zal al gemerkt hebben dat, eens de onrust in je lichaam begint, het héél moeilijk wordt om nog te genieten van waar je mee bezig was. Je krijgt een overactieve geest, bepaalde symptomen, je wil mogelijk wég van waar je bent… wat het ook is, je wil die gevoelens weg. Je wil je zo snel mogelijk weer normaal en rustig voelen. Niet?
Ook dat is logisch en heeft te maken met wat je lichaam aan het doen en denken is. Denk aan mijn video of het begin van dit artikel: je lichaam denkt dat het omsingeld is door tijgers en andere gevaren. Bijgevolg: je lichaam én geest willen onmiddellijk weg. Ze willen dat alles stopt en je weer veilig bent.
Zoals we gezien hebben is dat omdat je lichaam nog lang en gelukkig wil leven.
Stel nu dat jij ergens rustig met iets bezig was. Misschien was je aan het rijden, zat je ergens neer, was je in gesprek met iemand… op dat moment voel je je plotseling om een niet aanwijsbare reden angstig. Je vindt dit niet leuk, dus je wil je weer normaal voelen.
Als je dat wil, dan verzet je je. Wat gebeurt er dan? Alles wordt erger!
Maar waarom?
Waarom is het schijnbaar zo moeilijk om dit onder controle te krijgen?
Je lichaam denkt dat je in levensgevaar bent, jij wil rustig worden. Dus je lichaam begint nog luider te roepen natuurlijk! “Hey gekkie, waarom wil jij rustig worden of ‘genieten’? TIJGERS! TIJGERS! zeg ik je” schreeuwt je lichaam letterlijk en figuurlijk uit. Het begrijpt niet waarom jij het gevoel niet wil, want je lichaam probeert je enkel maar te helpen en denkt dus dat je in levensgevaar bent. En jij, jij wil je gewoon rustig en normaal voelen. Dat kan dus niet, volgens je lichaam, dat is geen optie.
De benauwdheid vergroot daardoor, en alle andere symptomen van angst volgen mee.
Zoals gezegd moet je dus goed letten op wat je tegen jezelf zegt. Probeer jezelf er niet van te overtuigen dat er niets aan de hand is (je lichaam denkt overduidelijk van wél en gaat enkel luider beginnen roepen).
Probeer het, en val nu niet achterover, niet onder controle te krijgen. Laat het gewoon zijn. Laat het toe, verzet je niet.
Het is net omdat ik me 14 jaar lang verzette tegen de angst, alles deed wat ik maar kon om hem te vermijden en het als het allerergste wat ik maar kon meemaken beschouwde dat het zoveel macht over me had en zo groot en sterk geworden was.
Er wordt regelmatig verteld dat angst “erfelijk” is, is dat correct?
Ja en neen. Het is bij iedereen erfelijk omdat mensen die geen goed ontwikkeld angst-systeem hebben nu eenmaal niet voldoende lang overleven om zich voort te planten.
“Hey een schattige tijger, kom es hier voor een goede knuffel!”
“Oh een mooie, diepe waterval! Daar moet ik meteen af springen, gaat leuk zijn!”
“Ah, het gebouw staat blijkbaar in brand. Goh, ik heb nog wel een kwartiertje de tijd om dit hier eerst even af te werken…”
Mensen die zo denken leven niet lang en dat is al duizenden jaren zo. Dus jouw genen komen van mensen met een gezonde voorzichtigheid. Maar daar stopt het volgens mij dan ook. Onze genen bepalen niet alles.
Mijn grootvader was en mijn ouders zijn angstig, dus had ik er ook last van. Maar dat was niet door mijn genen, wel door hoe zij de wereld bekeken, hoe zij reageerden en hoe ik dat overgenomen had. Als je dat dan aanvult met dat ik m’n geest verkeerd getraind had door steeds extra spanning toe te voegen en me te verzetten tegen dit alles, dan is de cirkel snel rond.
Eén van m’n psychologen vertelde me vroeger dat het genetisch was en dat ik er zou mee moeten leren leven, dat het altijd even erg zou blijven. Ik ben heel blij dat ik dat niet zomaar geloofd heb. Zowel ikzelf als de duizenden mensen die ik ondertussen geholpen heb, hebben het tegendeel bewezen.
Het genetische kan je een predispositie geven, een aanleg, maar wij kiezen gelukkig nog altijd zelf of we het tot ontwikkeling laten komen of niet.
Je lichaam speelt een énorme rol
Je lichaam én geest spelen een enorme rol. Tot nu toe bekeken we vooral de rol van je geest en manier van denken bij angst, laten we nu even naar je lichaam zelf kijken.
Welke ingrediënten veroorzaken angst en angstaanvallen?
Als je lichaam opgejaagd wordt door bepaalde ingrediënten, dan ga je dat letterlijk kunnen voelen. Niet enkel door bepaale symptomen, maar ook door emoties.
Iedereen weet dat je door alcohol héle rare gevoelens, gedachten en emoties kan krijgen (de ene wordt er gelukkiger door, de andere ongelukkig… en dan is er natuurlijk ook nog de kater). Er zijn veel meer ingrediënten die een impact op ons lichaam, onze gevoelens en onze geest hebben.
Specifiek voor spanning, onrust en stress is cafeïne een hele belangrijke. Cafeïne gaat er onder andere voor zorgen dat je bijnieren meer adrenaline loslaten in je bloed, waardoor je alerter wordt. Dat is leuk voor iemand die een aanstormende trein pas de laatste meter zou zien aankomen, maar voor gevoelige mensen zoals wij is dit echt geen aanrader. Onze radar wordt dan nog gevoeliger en alerter. Je kan dan letterlijk spoken beginnen zien en je zorgen beginnen maken over dingen die écht geen groot probleem zijn. Voor je lichaam zal dat op dat moment wél cruciaal belangrijk zijn. Je krijgt meer angstige gedachten, krijgt dat rare gevoel in je maag, je zal minder goed slapen (waardoor je nog meer koffie of thee nodig hebt) enzovoort. Echt geen aanrader.
“Maar Geert, ik drink al jaaaaaren koffie” hoor ik regelmatig. Dat kan gerust zo zijn. Ten eerste kan je tolerantie veranderen. Het kan zijn dat je lichaam er door andere omstandigheden langer over doet om het af te breken, maar het ook zijn dat het de druppel is die de emmer doet overlopen.
Hier is een interessante test. Stop eens 2 à 3 weken met het drinken van koffie. Stop op een donderdag, want tegen zaterdag ga je mogelijk last hebben van hoofdpijn. Dat zijn de ontwenningsverschijnselen. Geef je lichaam dan de tijd om zich aan te passen en kijk na 2-3 weken hoe je je voelt. Als je je beter voelt, dan hoef je de cafeïne natuurlijk niet opnieuw in te voeren.
Maar stel dat je twijfelt… drink dan 2-3 tassen koffie op dezelfde dag. Ik zou opnieuw een zaterdag kiezen hier. Want die dag, gaat mogelijk een héél speciale dag worden 😉
Er zijn vele wetenschappelijke studies gebeurd rond dit onderwerp. Zowel bij kinderen als bij volwassenen, waar onder andere gevonden werd dat mensen met een angststoornis gevoeliger zijn voor cafeïne. Onderzoek vooral het effect op jezelf door enkele weken volledig te stoppen (schakel ook niet over op decaf, daar zit nog steeds 10-20% van de normale hoeveelheid cafeïne in verwerkt).
Denk ook verder dan koffie. Echte thee, energy drinks en chocolade bevatten ook cafeïne.
Andere mogelijkheden en ingrediënten bespreek ik in detail in de nieuwsbrief met tips en het audio programma dat mensen van thuis uit volgen.
Moet je in je verleden gaan graven om angst aan te pakken?
Ik weet het nog heel goed, ook al is het meer dan 15 jaar geleden. Toen ik nog last had van angstaanvallen en paniekaanvallen ging ik natuurlijk ook te rade bij een psycholoog. Die begon meteen en gedurende meerdere weken in m’n verleden te graven. Alles werd bovengehaald (spijtig genoeg ook alle emoties die daaraan vast hingen). De conclusie: “ah, dus je ouders hebben jarenlang zware ruzie gemaakt en zijn dan gescheiden. DAT is de oorzaak natuurlijk. Daarom heb je zoveel last van angst en paniekaanvallen.”
Mijn reactie: “leuk, maareuh, dat was het verleden. Hoe komt dan dat ik er ‘nu’ nog last van heb? Wat moet ik dan ‘nu’ doen?”
Daar kon m’n lieve psycholoog spijtig genoeg niet echt mee helpen. Ik kreeg afleidingstechnieken, ademhalingsoefeningen enzovoort. Maar als je me al even kent, dan weet je natuurlijk dat dat niet helpt. Jezelf afleiden is niet de oplossing, dat onderhoudt de angst.
Het is een feit dat al die gevoelens ergens in het verleden ontstaan zijn. Maar dat is niet belangrijk. De vraag is: wat ben je vandaag aan het doen dat de angst in leven houdt en aanvuurt?
Wanneer ik kijk naar alle mensen die m’n programma over de jaren heen gevolgd hebben, dan zijn daar mensen tussen die het inderdaad moeilijk hadden in het verleden, maar er zijn evenveel mensen die uit een warm gezin kwamen met lieve ouders en familieleden, nu een leuke job hebben, voldoende geld, huisje, tuintje, een brave hond die de postbode niet achterna holt enzovoort… en toch hebben die mensen ook las van angst.
Hoe dat komt? Zij hebben ook gewoon hun geest per ongeluk verkeerd getraind om overal tijgers en spoken te zien. Dat is het deel dat aangepakt moet worden inderdaad.
De oplossing? Je lichaam en geest tot rust brengen. Maar mogelijk niet hoe je denkt.
Je zal je lichaam inderdaad moeten aanleren dat het niet in gevaar is. Dan kan alles tot rust komen, kan je zenuwstelsel zich herstellen (op dit moment is dat overgevoelig geworden), je slaapkwaliteit verbeteren en nog veel meer.
Dat hoef je niet te doen door meditatie, yoga, verre retreats in zeer vochtig-warme oorden, mindfulness, allerhande apps op je telefoon te installeren met rustgevende muziekjes, ASMR, alleen op een onbewoond eiland te gaan wonen of andere leukheden.
Je moet je relatie met de angst zelf veranderen door hoe je reageert wanneer je geest afkomt met “euh ja maar wat als?” en “zou je hier niet mee inzitten?” of wanneer je zonder aanwijsbare reden de gevoelens in je lichaam begint te voelen.
De oplossing ligt in het anders omgaan met alles wat jouw lichaam op dit moment steeds opnieuw in opperste staat van paraatheid brengt.
Als je daar extra hulp bij wil en dit artikel nog niet voldoende was, dan raad ik aan dat je je inschrijft op de nieuwsbrief en/of dat je het audioprogramma bekijkt. Duizenden mensen hebben hier heel veel aan gehad. Jij mogelijk ook!
En indien je mij wil contacteren, dan kan je dat hier doen.
Ik vond het fijn dat je het artikel tot het einde las. Dat toont alvast aan dat je gemotiveerd bent om dit aan te pakken!
Groeten,
Geert
Wetenschappelijke studies en referenties
Angst en het gebruik van cafeïne – Psychiatry Res. 1985 Jul;15(3):211-7.