Heb je last van paniekaanvallen?
Wist je dat de meeste mensen hun paniekaanval (per ongeluk) erger maken en zelfs oproepen? Hoe komt dat en wat kan je daar tegen doen? Daar gaat dit artikel over.
Ik heb zelf 14 jaar last gehad van paniekaanvallen en andere angsten en heb ze gelukkig kunnen overwinnen. Ik wou dat ik wat ik je hier in dit artikel ga vertellen veel eerder had geweten.
Om eerlijk te zijn duurde het even voordat ik wist wat een paniekaanval was. Ik had intense gevoelens en symptomen, was daar bang van, maar wist niet eens dat dit allemaal gerelateerd was aan paniekaanvallen. Dat is terecht natuurlijk, als je héle rare dingen in je lichaam begint te voelen en overactieve en negatieve gedachten krijgt, dan denk je natuurlijk dat er iets erg met je aan de hand is.
Uiteindelijk werd ik er zo bang van dat ik alles deed wat ik maar kon om die gevoelens niet nog eens te moeten meemaken, inclusief het vermijden van bepaalde plaatsen. Maar dat was het tegenovergestelde van de oplossing. Daardoor was ik de angst (de motor achter elke paniekaanval), nog meer aan het voeden.
Wat ik ook niet door had, was dat ik het zelf erger kon maken…zoals ik in de video hieronder uitleg.
Wat is de oorzaak van een paniekaanval?
Paniekaanvallen hebben meerdere oorzaken. Eén van de belangrijkere is de vecht- of vluchtreactie die je lichaam lanceert op het moment dat het angst of een hevig moment van stress ervaart (zoals ik in de video uitlegde).
Jij bent ergens waar je je niet echt goed voelt, je denkt aan iets wat er in de toekomst aankomt, je maakt je zorgen over iets waar je schijnbaar weinig controle over hebt, je voelt een symptoom in je lichaam waar je bang van bentof je voelt je plots niet lekker, je bent op een plaats waar je al eerder een paniekaanval kreeg enzovoort, waardoor de angst en de paniek letterlijk een niveau hoger geschakeld worden in je lichaam.
Dat voel je natuurlijk meteen en aangezien dat hoogst onaangenaam is, begin je je te verzetten. Je wil dit niet voelen, je wil dit weg zodat je gewoon verder kan met je dag. Maar hier hangt een probleem aan vast. Hoe meer je je verzet, hoe meer je de angst en de paniekaanval voedt.
Hoe meer je je verzet, des te meer je de angst en de paniekaanval voedt!
Ik help mensen ondertussen al sinds 2005 en heb al duizenden mensen kunnen helpen. Iedereen die last had van paniekaanvallen maakt dezelfde fout: bang worden van de paniekaanval zelf en de vermijdingsdrang toelaten. Ik wijs niet met de vinger, ik heb dit zelf 14 jaar gedaan. Als ik ergens ooit een moment van paniek kende of de rare symptomen gevoeld had, dan wou ik daar niet meer komen. Was dat om één of andere reden verplicht, dan kon ik er weken op voorhand door wakker liggen.
Zo maak je dat moment natuurlijk nog belangrijker, waardoor je de spanning en de onrust in je lichaam nog meer vergroot. De oorzaken van een paniekaanval zijn inderdaad bij die onrust, die angst en de spanning te vinden.
Enkele belangrijke oorzaken:
- Alles altijd onder controle willen hebben
- Je steeds goed willen voelen
- Perfectionisme
- Bepaalde ingrediënten die de spanning in je lichaam verhogen (zoals cafeïne)
- Een tegenslag in het leven
- Onzekerheid
- Stress
- Andere angsten (zoals een sociale fobie)
De hoofdoorzaak, echter, is: op de verkeerde manier reageren wanneer je lichaam in paniek wil schieten. Dat is hoe we olie op het vuur gieten.
De hoofdoorzaak, echter, is: op de verkeerde manier reageren wanneer je lichaam in paniek wil schieten. Dat is hoe we olie op het vuur gieten.
Hoe zit een paniekaanval echt in elkaar?
Een paniekaanval start bij de zogenaamde vicieuze angstcirkel die ik in onderstaande video bespreek.
Concreet begin je de symptomen van een paniekaanval te voelen en de emotie van angst. Dat is niet leuk natuurlijk, zeker niet indien je je aandacht elders nodig hebt en bijvoorbeeld bij andere mensen bent, of net helemaal alleen… een paniekaanval komt nooit op het goede moment. Die emotie voelt niet goed en je begint je te verzetten. Je wil het niet voelen, je wil weer rustig worden en je OK voelen.
Zoals je in de video zag, giet je daardoor (per ongeluk) olie op het vuur, waardoor het erger wordt. Je krijgt angst voor de angst zelf, waardoor je lichaam alles erger maakt.
Maar waarom toch? Hoe komt het toch dat hoe meer jij het onder controle wil krijgen, des te meer het uit de hand lijkt te lopen?
Hoe meer jij het onder controle wil krijgen, des te meer het uit de hand lijkt te lopen. Waarom is dat?
Om dit goed te begrijpen moeten we eerst even terug in de tijd. We mogen niet vergeten dat wij hier al tienduizenden jaren rondlopen op de aardbol en dat ons leven de laatste 100 jaar héél snel en héél veel veranderd is. Ons lichaam is echter net hetzelfde als in de prehistorie. Zoals Professor Harari in zijn wereldwijde bestseller “Sapiens: A Brief History of Humankind” aangeeft, zijn wij nét dezelfde mensen als diegenen die hier 10.000 jaar geleden leefden. We mogen dan wel met auto’s rijden, vliegen, internetten enzovoort, aan ons (als mens) is er niets veranderd.
Vroeger hadden we een veel rustiger leven. Je moest niet de hele dag hard werken, er was geen boze baas, geen deadlines, weinig stress, je kon je job niet verliezen want je had geen job en werkte voor jezelf enzovoort… het enige wat we moesten doen was onze “hut” of grot onderhouden en samen met de groep eten vinden elke dag. Dat was het.
We voelden bijna nooit angst of paniek. Tenzij op dat uitzonderlijke moment waarop we plots oog in oog stonden met een beer of een sabeltandtijger. Dan was het een minder aangename dag.
Als we in de prehistorie in gevaar waren, dan was het gevaar echt. Dan waren we in onmiddelijk levensgevaar en moesten we vechten of lopen voor ons leven. Dat is de vecht- of vluchtreactie, een defensiemechanisme dat we nog altijd in ons lichaam hebben. Die reactie doet je lichaam in paniek schieten en geeft je eigenlijk een paniekaanval, zodat jij kan vechten met de tijger (wordt in het algemeen afgeraden, tijgers kunnen goed terugvechten en hebben iets grotere tanden dan wij), of gaan lopen (hopelijk sneller dan de tijger kan lopen…)
Je kan je inbeelden dat het hier om een hele sterke paniekreactie gaat. Je krijgt een echte adrenalineschok doorheen je lichaam, je hartslag gaat pijlsnel omhoog, je krijgt een enorme energie die door je lichaam raast, je spijsvertering houdt het voor bekeken, je darmen en blaas doen raar, je voelt je mogelijk wat duizelig of hebt wat derealisatie…
Maar je gaat daar niet mee inzitten. Je geeft geen moer om die symptomen, je wil je leven redden.
Leuk, maar wanneer je deze gevoelens krijgt terwijl je gewoon in de wagen rijdt, in een vliegtuig zit, ergens aan het wachten bent, bij andere mensen bent of net helemaal alleen bent, in een vergaderzaal zit enzovoort…dan ga je niet begrijpen wat er aan de hand is. Je wil je niet aanstellen dus je probeert het te verbergen en je verzet je. Zoals we gezien hebben maakt dat het alleen maar erger.
Het is logisch dat je je verzet en dat je het probeert te verbergen, andere mensen gaan het toch niet begrijpen of met “goede” raad afkomen zoals “denk er niet zoveel aan, je bent er teveel mee bezig”. Mjah… zij moesten eens weten hoe het voelt natuurlijk. Zoals je in m’n volledige videoverhaal kan zien is het zo bij mij ook begonnen.
En daar komt de vermijdingsdrang dan natuurlijk en begin je op andere plaatsen ook paniekaanvallen te krijgen, maar vooraleer we daar in detail naar kijken, wil ik het eerst over de symptomen van een paniekaanval hebben.
Symptomen van een paniekaanval
Bij een paniekaanval horen zowel fysieke als mentale symptomen.
De meest voorkomende fysieke zijn:
- Stevige hartkloppingen
- Een gevoel van warmte dat doorheen je lichaam gaat
- Plots tintelingen voelen of een rode huid krijgen
- Een adrenalinestoot in je buik en nadien de rest van je lichaam voelen
- Het benauwd hebben en wég willen, naar buiten
- Misselijkheid of spijsverteringsproblemen (maag, darmen, blaas)
- Duizelingen, lichthoofdig gevoel
- Héél nerveus en zenuwachtig worden en niet begrijpen waarom
- Allerhande emoties voelen die je liever niet voelt
- Totale uitputting achteraf
Er zijn nog meer symptomen mogelijk dan dit, maar dit hier zijn de meest voorkomende.
De meest voorkomende mentale symptomen zijn:
- Heel negatief beginnen denken
- Veel gedachten krijgen, razende gedachten
- Niet tot rust kunnen komen
- Slaapproblemen ondervinden
- Vermijdingsdrang voelen
- Minder of geen plezier meer hebben
- Een deuk krijgen in je zelfvertrouwen
- Er veel voor over hebben om vooral niet opnieuw een paniekaanval te moeten meemaken
Ook hier is de lijst natuurlijk langer dan dit, maar dit zijn de meest voorkomende symptomen bij angst, paniekaanvallen en hyperventilatie.
Bekende mensen met paniekaanvallen
Als je last hebt van angst- of paniekaanvallen, weet dan dat je hélemaal niet alleen bent.
Er zijn veel bekende mensen die geplaagd worden door angst, paniekaanvallen en hyperventilatie. Jennifer Lawrence had tijdens de opnames van de film Mother bijvoorbeeld last van een paniekaanval tijdens een moeilijke scene. Andere bekende mensen zoals Oprah, Amanda Seyfried, Kim Basinger, Adele en vele andere hebben er ook last van.
Ik kan uit respect geen namen noemen, maar er zijn heel wat bekende mensen die m’n audio programma tegen angst gevolgd hebben om hun paniekaanvallen en andere angsten aan te pakken. Denk hier aan acteurs en actrices, sportmannen en vrouwen en mensen uit de muziekwereld. Eén van die muzieksterren stuurde me bij haar eerste contact een filmpje door van een groot optreden dat ze gaf. Ze vertelde me: “op minuut 6 en 13 seconden in dat filmpje begint m’n paniekaanval”. Dat was aan de beelden niet te zien natuurlijk, en toch weet ik uit ervaring heel goed wat ze dan aan het meemaken was.
Het doet me ook denken aan de CEO van een internationaal zeer bekend bedrijf die al jaren last had van een angststoornis en toch grote professionele successen boekte.
Als ik puur naar mijn eigen ervaring kijk, dan zijn er veel mensen die hier last van hebben en je ziet het zeker niet altijd aan de buitenzijde. Meer nog, “iedereen kent me als een sterke vrouw/man” hoor ik regelmatig van de mensen die me contacteren. Je bent dus helemaal niet alleen.
Ik heb een paniekaanval, wat kan ik op dat moment doen?
We gaan het later hebben over wat je kan doen om een paniekaanval te voorkomen, laten we eerst kijken naar de beste aanpak tijdens een paniekaanval zelf.
Een paniekaanval is een plotse explosie van energie en emoties in je lichaam. Logisch met die ingebeelde tijgers voor je. Begrijp dat al en vertel dat ook tegen jezelf, vertel wat er aan de hand is.
Daarna is het belangrijk om de symptomen van de paniekaanval niet verkeerd te interpreteren. Ik voegde zoals je in m’n video’s zag steeds angst en paniek toe door te denken “oh neen, dat moet iets erg zijn, ik heb iets aan m’n hart” of dan dacht ik weer dat er iets anders aan de hand was. Voor de duidelijkheid, als je rare symptomen voelt, dan laat je die ook best door je dokter onderzoeken, maar voeg geen onnodige angst toe. Stel dat er ook echt wat aan je hart is, dan gaat extra angst toevoegen niet helpen natuurlijk, dus het heeft sowieso geen enkel nut. Laat je dus niet misleiden door de symptomen, je lichaam is net alles aan het doen wat het kan om te overleven (gezien die denkbeeldige tijgers die voor je staan). Het wil je op een misplaatste manier heel hard helpen.
Het einde komt er aan! (en neen, niet jouw einde 😉 )
Wat ook helpt, is dat je jezelf kan geruststellen door te beseffen dat je tijdens een paniekaanval in de piek van de angst zit. Erger wordt het niet! Dit is het. Dit is wat je lichaam in huis heeft, meer niet. Je lichaam kan het ook niet lang volhouden. Een echte paniekaanval duurt maximaal 20-40 minuten (en meestal minder lang). Er zit gewoon niet meer energie in je lichaam. Vandaar dat je na een paniekaanval moe en “op” kan zijn.
Sommige mensen denken: “euh neen Geert, ik heb dit gevoel uren aan een stuk hoor!” Dan is het geen paniekaanval, maar angst of gegeneraliseerde angst. Dat voelt ook hoogst onaangenaam (ik had het vroeger ook), maar een echte paniekaanval is nog veel intenser, met een gevoel van verlies van controle.
Stel jezelf dus gerust, je zit in de piek, erger wordt het niet en het einde van de paniekaanval is nabij.
Als je dieper wil ingaan op wat je nog allemaal tegen jezelf kan vertellen en hoe je met het 6-stappenplan de paniekaanval volledig kan aanpakken, dan kan het een goed idee zijn om het audio programma tegen angst en paniek te volgen. Daar leg ik alles uitgebreid en in detail uit.
Laat de vermijdingsdrang niet toe!
Omdat er leukere zaken zijn dan een paniekaanval meemaken gaan zowel je lichaam als geest denken: “aha ja, wel, dat wil ik niet nogmaals meemaken. Weet je wat? Ik ga die plaats of gebeurtenis gewoon beginnen vermijden…”
Daarenbovenop wordt de kans op een nieuwe paniekaanval groter, door alweer een defensiemechanisme in ons lichaam. Stel dat je ooit in een bos een tijger tegenkomt, dan is het logischerwijs belangrijk dat je lichaam onthoudt dat dat in een bos was en dat de vogeltjes net voor het verschijnen van de tijger gestopt waren met fluiten (uit angst) enzvoort. Je lichaam onthoudt dat allemaal.
Waarom?
Wel, als jij de volgende keer in een bos wandelt gaat je lichaam al wat op zijn of haar hoede zijn, je weet maar nooit. Als de vogeltjes dan plots stoppen met fluiten… BOEM, dan gaat je lichaam automatisch in paniek schieten, nog voor de tijger in beeld verschijnt.
Fantastisch toch? Opnieuw héél handig bij tijgers en andere roofdieren. Iets minder leuk wanneer je lichaam onthoudt dat de supermarkt, een restaurant, een vergaderzaal, die of die collega, de wagen of iets anders levensgevaarlijk zijn omdat je daar ooit een paniekaanval kreeg.
Maar zo werkt het nu eenmaal, dat zijn de nadelen van dat fantastische en heel naïeve defensiemechanisme.
Maak het niet erger door de plaats waar je al een paniekaanval kreeg te vermijden. Dat is een fout die ik, zoals je in m’n volledige verhaal kan zien, ook gemaakt heb in het verleden. Dat heeft me zoveel ervaringen gekost dat ik echt hoop dat je die fout vermijdt. Plus, wat ik bijvoorbeeld door het vermijden van sociale plaatsen deed was aan mijn lichaam duidelijk aangeven dat het daar inderdaad levensgevaarlijk was… Dat is niet de bedoeling natuurlijk.
Je lichaam speelt een énorme rol
Je lichaam én geest spelen een enorme rol. Tot nu toe bekeken we vooral de rol van je geest en manier van denken bij angst, laten we nu even naar je lichaam zelf kijken.
Vermijd oppeppende stofjes
Als je last hebt van paniekaanvallen dan is je lichaam al zenuwachtig, je zenuwstelsel al overbelast, je slaap al verstoord en zijn je bijnieren (die onder andere adrenaline produceren) al overwerkt. Voeg geen olie op het vuur toe door koffie, thee of chocolade te nuttigen. Ze bevatten allemaal cafeïne en dat stofje gaat je angst- en paniekgewijs gewoon over de rand heen kunnen duwen. Ook al zou je dit al jaren drinken.
Als je deze tekst leest én je hebt last van angst en paniek, stop dan enkele weken volledig met cafeïne. Er is méér nodig dan dat om paniekaanvallen te behandelen, maar het gaat al een belangrijke stap in de goede richting zijn.
Er zijn vele wetenschappelijke studies gebeurd rond dit onderwerp. Zowel bij kinderen als bij volwassenen, waar onder andere gevonden werd dat mensen met een angststoornis gevoeliger zijn voor cafeïne. Onderzoek vooral het effect op jezelf door enkele weken volledig te stoppen (schakel ook niet over op decaf, daar zit nog steeds 10-20% van de normale hoeveelheid cafeïne in verwerkt).
Andere mogelijkheden en ingrediënten bespreek ik in detail in de nieuwsbrief met tips en het audio programma dat mensen van thuis uit volgen.
Leid jezelf niet af! Dat is “slecht” advies
Ik had vroeger een hele lieve psychologe waar ik een behandeling tegen paniekaanvallen en andere angsten zocht. Het was een lieve dame met goede wil die eerst meerdere weken in m’n verleden groef en dan tot de conclusie kwam dat ik een moeilijke jeugd had gehad. Dat klonk geloofwaardig, omdat het ook zo was. Ik heb momenten meegemaakt tijdens m’n jeugd die ik niemand ooit zou toewensen. Maar dat was de oplossing niet. Ik kon het verleden niet meer veranderen, dus ik had tips en technieken nodig die “nu”, in het heden ingezet konden worden.
Dus kreeg ik ademhalingsoefeningen (wat een hééééél klein beetje hielp, maar verre van voldoende was) en afleidingsoefeningen. Er werd me aangeraden om bijvoorbeeld op zoek te gaan naar alles wa een bepaalde kleur had, of om iets anders te tellen (al was het gewoon tot 100 tellen). Dat is ten eerste symptoombestrijding, maar ten tweede kan je je lichaam niet foppen.
Als het denkt dat er een tijger voor jou staat, dan gaat het je niet bedanken wanneer jij doodleuk tot 100 begint te tellen… Dat kan je je wel inbeelden.
Neen, je zit met die enorme energie in je lichaam op dat moment. Gebruik die ook! Kijk het recht in de ogen, loop niet weg, vermijd niet, omarm het!
Dat klinkt raar, dat besef ik. Maar als je zoals de oude ik en zowat al m’n klanten die ik ooit hielp bent, dan heb je het vermijden, het weglopen, het afleiden, het “er niet aan denken” allemaal al geprobeerd. Hoe goed heeft dat gewerkt?
Mijn psychologe bedoelde het allemaal heel goed, maar haar advies kwam uit een studieboek, niet uit persoonlijke ervaring.
De oplossing? Je lichaam en geest tot rust brengen. Maar mogelijk niet hoe je denkt.
Je zal je lichaam inderdaad moeten aanleren dat het niet in gevaar is. Dan kan alles tot rust komen, kan je zenuwstelsel zich herstellen (op dit moment is dat overgevoelig geworden), je slaapkwaliteit verbeteren en nog veel meer.
Dat hoef je niet te doen door meditatie, yoga, verre retreats in zeer vochtig-warme oorden, mindfulness, allerhande apps op je telefoon te installeren met rustgevende muziekjes, ASMR, alleen op een onbewoond eiland te gaan wonen of andere leukheden.
Je moet je relatie met de angst zelf veranderen door hoe je reageert wanneer je geest afkomt met “euh ja maar wat als?” en “zou je hier niet mee inzitten?” of wanneer je zonder aanwijsbare reden de gevoelens in je lichaam begint te voelen.
De oplossing ligt in het anders omgaan met alles wat jouw lichaam op dit moment steeds opnieuw in opperste staat van paraatheid brengt.
Als je daar extra hulp bij wil en dit artikel nog niet voldoende was, dan raad ik aan dat je je inschrijft op de nieuwsbrief en/of dat je het audioprogramma bekijkt. Duizenden mensen hebben hier heel veel aan gehad. Jij mogelijk ook!
En indien je mij wil contacteren, dan kan je dat hier doen.
Ik vond het fijn dat je het artikel tot het einde las. Dat toont alvast aan dat je gemotiveerd bent om dit aan te pakken!
Groeten,
Geert
Wetenschappelijke referenties en studies:
Angst en het gebruik van cafeïne – Psychiatry Res. 1985 Jul;15(3):211-7.